Ντ’ Ορς, Εουχένιο

(Eugeni D’ Ors, Βαρκελώνη 1882 – Βιλιανουέβα ι Χελτρού 1954). Ισπανός φιλόσοφος, δοκιμιογράφος, τεχνοκρίτης και συγγραφέας. Άρχισε τη λογοτεχνική σταδιοδρομία του γράφοντας στην καταλανική γλώσσα, αλλά από το 1920 έως τον θάνατό του έγραψε όλα τα έργα του στα ισπανικά. Καταλωνιστής στην πρώτη του εξόρμηση, έγινε με την ωριμότητα θερμός υπέρμαχος του ευρωπαϊσμού, που τον εννοούσε ως αναγκαίο άνοιγμα για την ισπανική παιδεία και ως την κατάλληλη έκφραση ενός καθολικισμού που θα είχε για κέντρο του τον μεσογειακό κόσμο. Ο ευρωπαϊσμός του όμως δεν τον εμπόδισε να δεχτεί στην αρχή το ολοκληρωτικό καθεστώς του Φράνκο, που τον διόρισε, κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πόλεμου, διευθυντή Καλών Τεχνών. Το μυστικό της φιλοσοφίας (1947) είναι ο τίτλος του κυριότερου φιλοσοφικού έργου του Ν., το οποίο στηρίζεται στον καθαρά εικονικό ή οραματικό χαρακτήρα της ανθρώπινης γνώσης, ξεκινώντας από την ερμηνεία της γλώσσας, που μεταφράζεται πάντα σε εικόνες, για να καταλήξει στην ανάλυση των λειτουργιών της λογικής, που προσδιορίζεται από τον πρακτικό κόσμο, αλλά παρουσιάζει τελικά έναν νοησιοκρατικό χαρακτήρα. Σημαντικότερο όμως από το στενά φιλοσοφικό έργο του είναι η ποικιλία των ηθικών, ανθρωπιστικών, αισθητικών παρατηρήσεων πάνω στην καθημερινή ζωή, των αφορισμών και των σχολίων που κάθε τόσο συγκέντρωνε στους διάφορους τόμους του Γλωσσαρίου του, του οποίου το πρώτο μέρος (στα καταλανικά) δημοσιεύτηκε το 1906, το δεύτερο, σε τόμους (στα ισπανικά), με τον τίτλο Το νέο γλωσσάριο το 1921-23, το τρίτο (σε τρεις τόμους) το 1946-49 και τέλος το τέταρτο, το Νεώτατο γλωσσάριο, το 1946. Η φιλοσοφική, ιστορική, καλλιτεχνική και πνευματική εμπειρία του Ν. κι αυτή η ίδια η κοσμοπολίτικη γραμμή του μεγάλου ταξιδευτή και αχόρταγου μελετητή βρίσκουν εδώ ένα ελαφρό κα κομψό ύφος και μια ισορροπημένη και ζωηρή έκφραση. Αρκετά σημαντικός είναι και ο τομέας του έργου του Ν. που αναφέρεται στην κριτική της τέχνης, όπως οι μελέτες του για μπαρόκ (1945), για τον Γκόγια (1948), για τον Φραντσένσκο Μεσίνα 1949 και η Κοιλάδα του Ιωσαφάτ (1921).